Má (1979-1988)

Về miền tây vào một ngày mưa gió. Gần như bò xuống đò ở chân cầu Cổ Cò, đi đò lâu thiệt lâu mới tới Thanh Mỹ. Đứa bé 11 tuổi là mình lúc đó cảm thấy ngán ngẩm vô cùng. Má vừa lo dỗ con, vừa lo sắp xếp nhà cửa. Lúc đó phải ở tạm nhà Anh Hai Thủy. Sau đó, ba má bán 1 máy may, vừa đủ tiền mua miếng đất trũng kế bên, có thêm cái hố bom to đùng. Chắc nhờ vậy nên giá rẻ!

Thế là bắt đầu những ngày tháng cuốc đất trồng khoai mì, đêm thì khiêng đất đắp nền nhà. Do đất trũng quá, lại bỏ hoang lâu ngày nên cỏ dày đặc. Nền nhà vừa đắp cỏ, vừa đắp đất nên bước đi cứ nhún lên nhún xuống như nệm mút. Cây gỗ đem từ Đồng Nai xuống. Ba Má cùng bà con dựng nhà, sắp xếp mọi thứ. Vừa xong thì nước ngập. Năm đó nước cũng lớn ơi là lớn. Nền nhà gần như trôi tuột. Gạo dự trữ từ mùa trước(Ba về trước lo chuyện đó) cũng gần hết. Khoai mì trồng chưa kịp lớn. Thế là mấy tháng chật vật vô cùng. Mua khoai mì ở nhà hàng xóm (Ông Tư Thảo), hái thêm môn, bông điên điển, rau muống... May mà cá nhiều nên cũng đủ đạm. Má lại bồng em Long về cầu cứu Ông Bà ngoại. Cả nhà chật vật mấy mùa liền như thế.

Đau lòng hơn cả là một ngày giữa tháng 9 năm 80, Ba Má đi làm ruộng, và ở nhà em Long ở với mấy anh chị (khi đó còn ham chơi) bị té xuống kênh bên cạnh nhà. Chỉ trong chớp mắt. Má vật vã. Bạ lặng câm. Chỉ khi đặt em vào hòm, Ba mới không cầm được nước mắt. Em mới 3 tuổi.

Khó khăn vẫn tiếp tục, nhưng Má không nề hà việc gì. Từ đi nhổ cỏ mướn, thuê đất làm ruộng, trồng mía, trồng chuối, trồng rau, tráng bánh tráng, rồi đi buôn trà từ Lâm đồng về,... đủ thứ việc. Nhưng mình vẫn được đến trường. Nhất là khi lên cấp 3 phải đi ở trọ xa nhà, rồi sau lên đại học nữa. Còn nhớ có lúc má phải đi vay tiền lời cho con đóng tiền nhà trọ, hay giữa trưa nắng má lặn lội mấy lần đò, xe, phà tới tận ký túc xá thăm. Sau đó cả hai em kế tiếp - Khiêm và Như - cũng đi học cấp 3 xa nhà.

May (hay không may!) Ba lúc sau này đi làm thợ mộc nên cũng đỡ túng, rồi sau đó Má buôn trà nên cả nhà đỡ hơn hẳn. Cái hố bom đã thành cái hồ cá nhiều thiệt nhiều. Mấy luống đất Má trồng cà chua, khổ qua, dưa leo, đậu đũa, cà tím, rồi thêm giàn bầu, giàn mướp... nên dư ăn mà còn bán được nữa. Rồi sau nhà còn trồng thêm bạc hà, rau thơm. Má sinh tiếp hai em gái: Trâm và Khánh, trong sự dè bỉu của vài người bà con (nghĩ cũng lạ!) theo kiểu: sinh gì toàn con gái, cố cũng có được đâu, nghèo mà bày đặt sinh nhiều con. Và nhất là chuyện mình đi học. Mấy bác gièm pha: con gái mà học chi nhiều - trong khi đó nếu đi làm ở huyện thì đã có lương kha khá rồi. Nhưng cảm ơn Ba Má - chấp nhận cực (về vật chất) khổ (về tinh thần) để con tiếp bước.

Năm 1988, Ba Má quyết định về lại Lâm đồng để thuận tiện việc đi lại, học hành của mấy em. Từ đây, Má thêm nhiều nỗi khổ mới.

Hình chụp Má và hai em Trâm Khánh, thêm Bé Bí và Tina (con của Khánh)